Viborg - czyli jaka koszula jest... nie zawsze jest oczywiste ;-)

Od naszych skandynawskich wojaży sporo wody w okolicznych ciekach wodnych upłynęło, trzeba by się wreszcie odezwać. Tym razem będzie więc o koszuli - koszuli, która, o dziwo, wśród polskich rekonstruktorów, tak ceniących sobie oryginalność sądząc po co niektórych cudach jakie na wyjazdach można spotkać (tak, to była złośliwość ;-), jest totalnie zupełnie niedoceniona - i praktycznie nie używana. W sumie sama nie wiem, czy widziałam ją kiedyś na kimś, czy to na zdjęciach czy na żywo.
Chodzi mianowicie o znalezisko płóciennej koszuli z duńskiego Viborg.

Wydawać by się mogło, że koszula to koszula, wielkiej filozofii tu nie ma. Ale nie zawsze. Nie w tym przypadku ;-)



Zacznijmy jednak od kilku słów na temat miejsca w którym znaleziono ten ciekawy element ubioru - oraz okoliczności w jakich go znaleziono.
W połowie lat 80' w Viborg plany budowy hotelu były inspiracją do rozpoczęcia wykopalisk - przyniosły one bardzo interesujące efekty. Odnalezione zostały ślady zabudowań 11wiecznego miasta, z pozostałościami działalności przeróżnych rzemieślników. Miasto owo było prężnym ośrodkiem handlowym i wytwórczym epoki Wikingów - a później dosyć płynnie przeszło do bycia równie prężnym miastem dojrzałego średniowiecza i tak dalej, jako że osadnictwo w tym miejscu trwało nieprzerwanie wiele wieków. Nie było to zresztą takie sobie niepozorne miasteczko, no ale o tym kto zainteresowany, to sobie sam może doczytać w necie.

Tym co nas najbardziej interesuje było znalezisko fragmentów tekstyliów.

rysunek znaleziska, pochodzi z artykułu 

"An 11th century linen shirt from Viborg" Mytte Fentz"

Po bliższym zbadaniu lnianych skrawków okazało się, iż prawdopodobnie była to koszula. Interesujący był jej krój - składała się z przypominającego nieco poncho podszewkowanego gorsu bez szwów na ramionach - za to z "pikowaniem" na klatce piersiowej - oraz kawałków tkaniny okrywających nogi - były to dwa prostokąty, nie mamy tutaj bocznych klinów.
Co ciekawe - materiał był prawdopodobnie utkany na krosnach poziomych - znanych już wtedy w Europie obszaru Morza Śródziemnego, ale - być może - technika ta nie była obca także mieszkańcom sporego miasta w Danii, pełnego wyspecjalizowanych rzemieślników.

propozycja rekonstrukcji, pochodzi z artykułu 

"An 11th century linen shirt from Viborg" Mytte Fentz"

W ciekawy sposób rozwiązany jest dekolt - nie mamy tutaj "klasycznego" wycięcia czy wycięcia z pionowym rozcięciem, ale kwadratowy otwór na głowę a z przodu - dwie zachodzące na siebie "klapki", ściągane zszytymi z materiału sznureczkami z węzłami na końcach. 

Rękawy koszuli nie zachowały się, prawdopodobnie były jednak długie. 

Len nie był najprawdopodobniej barwiony. 

Co ciekawe, do uszycia koszuli wykorzystano aż 8 rodzajów szwów - a w każdym razie 8 udało się wyróżnić na zachowanych fragmentach. Były jednocześnie użytkowe i dyskretnie ozdabiały ubiór. 

Specyficzny krój i sposób wykończenia stały się przyczynkiem do teorii, iż koszula nie była miejscowej produkcji i pochodziła z obszaru Morza Śródziemnego - tamtejsze ubiory wykazują wiele podobieństw jeśli chodzi o sposób krojenia i szycia. Krój koszuli z Viborg bliższy jest śródziemnomorskiej "tradycji krawieckiej" niż temu, co zaobserwować można analizując znaleziska północnoeuropejskich tunik. 

Inna sprawa, że w zasadzie jest to jedyna stosunkowo dobrze zachowana koszula z tego okresu i regionu, nie za bardzo jest więc z czym porównywać. 

Czy więc był to miejscowy wyrób, nawiązanie do wyrobów importowanych, czy też ubiór sprowadzony? Nie wiadomo. Właściwie każda możliwość jest prawdopodobna - począwszy od wpływu zachodnio- i południowoeuropejskiej mody (Viborg był miastem handlowym o szerokich kontaktach), skończywszy na cennym prezencie, strojowej ciekawostce - a nawet i ubraniu użytym do owinięcia czegoś innego. 

W artykule "An 11th century linen shirt from Viborg" Mytte Fentz konkluduje, że koszula ta w zasadzie jest przykładem pewnej ciągłości pomiędzy wcześniejszymi i późniejszymi fasonami pojawiającymi się zarówno w zachodniej jak i północnej Europie, jednak z braku innych dla porównania ciężko jest wciągnąć jednoznaczny wniosek gdzie i przez kogo była uszyta. 

Tak czy inaczej jest to bardzo bardzo ciekawy strój, inny od tunik i koszul które szyję przeważnie. Od dłuższego czasu przymierzałam się do uszycia tego wzoru, wciąż jednak miałam inne rzeczy do zrobienia - tak więc kiedy tylko pojawiła się opcja uszycia jej na zamówienie, nie zastanawiałam się długo. 

Trochę było zabawy przy rozgryzieniu konstrukcji całości. I nie powiem, kiedy już skończyłam byłam bardzo zadowolona z efektu - i chętnie uszyję kolejną taką, tym bardziej, że kolega z drużyny zgłosił chęć "zrobienia się" na Danię i stania się posiadaczem takiej koszuli :)

A teraz kilka zdjęć rekonstrukcji:

tutaj w zestawieniu z bryczesami wg. znaleziska z Hedeby

zbliżenie na gors

i tył koszuli

wykończenie przodu

wykończenie pod szyją

detale

kliny pod pachami - oraz sam rękaw, zszywany z dwóch części

wykończenie miejsca doszycia tylnego i przedniego "fartuszka"

Wot, nie zawsze taka koszula prosta jak się wydaje ;) Fajnie by było kiedyś zobaczyć więcej tego fasonu strojów na imprezach rekonstrukcyjnych. 

A z innych ciekawostek - dostaliśmy być-może-zlecenie które sprawiło, że musimy dokształcić się ze strojów zachodnioeuropejskich epoki Karolingów - czyli mówiąc ogólnie co nosili we wczesnym średniowieczu Frankowie. No więc się dokształcamy, a ja rysuję propozycję ubiorów. Może za jakiś czas je tutaj opublikuję - a może, jeśli wszystko pójdzie dobrze, za dłuższy, ale za to w zestawieniu z uszytymi strojami :) 

Fajnie by było, bo temat ciekawy i ambitny, no a przede wszystkim ja uwielbiam dowiadywać się nowych rzeczy, a jeszcze bardziej dowiadywać a potem wprowadzać je w życie. 

Swoją drogą, biorąc pod uwagę ile niesamowicie ciekawych tematów jest do "zrobienia" we wczesnośredniowiecznej rekonstrukcji, zadziwiające jest, że większość osób "robi" tylko "Wikingów" i Słowian - i to jeszcze często po łebkach.